Ziraat Mühendisliği Platformu

Tarımda havza devrimi

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın, 527 milyon veriyi değerlendirerek, 3 yılı aşkın süredir üzerinde çalıştığı “Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli” hazır. Türkiye, önce 190 havzaya ayrıldı, daha sonra yapılan birleştirmelerle 30 temel havza belirlendi.

Destekleme modeli sil baştan

Yeni düzenleme tarımda üretim ve destekleme modelini sil baştan değiştirecek. Daha önce ürün bazında verilen destekler bu modelin uygulanması ile sadece havza bazında verilecek. Desteklenecek ürünler havzalara göre belirlendi. Bazı havzalar daha yüksek destek alacak.

İlk uygulama 2010 yılında

Havza Üretim ve Destekleme Modeli ilk olarak prim desteği verilen arpadan çaya, kuru fasulyeden yağlık zeytine toplam 16 üründe ve 2010 yılında uygulanacak. 2010’dan itibaren, çiftçiler sadece bu ürünlerin desteklendiği havzalarda üretim yaparlarsa destek alabilecek.

2010 yılından itibaren tarımda havza destek modelinin uygulanması ile 16 ürüne 2008 yılında verilen 2.9 milyar liralık destek 1 milyar liralık artışla 3.9 milyar liraya yükseltilecek.

Yeni model kapsamında desteklenecek ürünler; arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çay, çeltik, kuru fasulye, kanola, mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya, yulaf ve yağlık zeytin olacak. Hesaplamalara göre, bu 16 üründe sağlanacak üretim artışı sonucunda, 2007 verileri ile 23.4 milyar lira olan bu ürünlerin ekonomik değeri, planın uygulanmasından sonra 5.3 milyar liralık artışla 28.7 milyar liraya ulaşacak.

İlk olarak 2010 yılında arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çay, çeltik, kuru fasulye, kanola, mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya, yulaf ve yağlık zeytinde uygulanacak model ile bu ürünlerin en yüksek verim elde edilecek havzalarda üretilmesi sağlanacak. Bunun için Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yaptığı analiz ve denemelerle ürün bazında en yüksek verimin alınacağı alanları belirledi. Bu alanlarda deneme üretimleri yapıldı. Havzanın ortalama sıcaklık, yağış, yükseklik, toprak derinliği, eğim değerleri ile ürünün istekleri karşılaştırıldı. Her havza için ürünlerin verim, maliyet ve üretici satış fiyatı değerlendirildi. Böylece her havza için en uygun ürünler seçildi.
Bu çalışmalar sonucunda arpa, buğday ve mısırın 30 havzanın tamamında desteklenmesine karar verildi. Aspir üretimi 4 havzada destekleme kapsamından çıkarılırken 3 havzada destekleme kapsamına alındı. Ayçiçeği üretimi 5 havzada destekleme kapsamı dışında bırakıldı. Çeltik üretimi 11 havzada destekleme kapsamı dışında kaldı. Üç havzada zaten çeltik üretimi yapılmıyor. Dolayısıyla çeltik üretimi sadece 16 havzada desteklenecek. Son yıllarda üretimi yaygınlaşan kanola üretimi de 11 havzada destekleme kapsamı dışında kaldı. Bakliyat ürünlerinden kuru fasulye 6 havzada, mercimek 11 havzada nohut üretimi ise 5 havzada destekleme kapsamı dışına çıkarıldı.
Türkiye’nin en sorunlu ürünlerinden biri olan pamuk ise iki havzada destekleme kapsamı dışında kaldı. Yağlık zeytin üretimi iki havzada destekleme kapsamına alınırken bir havzada destekleme kapsamı dışında bırakıldı.
Sadece 16 ürün için yapılan bu planlama yaş sebze ve meyve, yem bitkileri ve diğer ürünler de bu kapsama alındığında Türkiye’nin yeni ürün deseni havzalara göre daha net bir şekilde ortaya çıkacak.

Tarım havzaları, desteklenen ve destek dışı kalan ürünler

1- İznik, Güney Marmara, İstanbul :
Alanı (Ha): 1.908.687
Kapsadığı İller: Çanakkale, Balıkesir, Bursa,  Bilecik, Yalova, Sakarya, Kocaeli, İstanbul
Desteklenecek ürünler: Arpa, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kuru fasulye, kanola, mısır, nohut, pamuk, soya, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Aspir, mercimek
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay

2- Batı Karadeniz,Karaelmas:
Alanı (Ha): 1.650.095
Kapsadığı İller: İstanbul, Düzce, Sakarya, Kastamonu, Sinop, Bartın, Zonguldak, Kocaeli
Desteklenecek ürünler: Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kuru fasulye, kanola, mısır, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Mercimek,nohut
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, soya

3- Köroğlu, Orta Karadeniz,Ilgaz:
Alanı (Ha): 2.817.943
Kapsadığı İller: Kastamonu, Bartın, Zonguldak, Bolu, Karabük, Ankara, Çankırı
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kuru fasulye, mısır, nohut, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler: Kanola, mercimek
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, soya, yağlık zeytin

4- Kaçkar, Doğu Karadeniz:
Alanı (Ha): 682.207
Kapsadığı İller: Artvin, Rize, Trabzon
Desteklenecek ürünler :Arpa, buğday, çavdar, çay,  kanola, mısır
Desteklenmeyecek ürünler: Çeltik, yulaf, kuru fasulye
Üretimi yapılmayan ürünler: Aspir, ayçiçeği, mercimek, nohut,  pamuk, soya, yağlık zeytin

5-Palandöken,Aras,Karasu:
Alanı (Ha): 3.361.198
Kapsadığı İller: Ardahan, Kars, Erzurum, Ağrı
Desteklenecek ürünler :Arpa, ayçiçeği, buğday, çavdar, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler: Çeltik, kanola,
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, aspir, pamuk, soya, yağlık zeytin

6- Gelibolu,Trakya:
Alanı (Ha): 1.191.729
Kapsadığı İller: Çanakkale, Edirne, Tekirdağ, İstanbul
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, mısır, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler:  Nohut, mercimek
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, soya

7- Büyük Ağrı,Iğdır:
Alanı (Ha): 794.765
Kapsadığı İller: Ağrı, Iğdır, Kars
Desteklenecek ürünler :Arpa, ayçiçeği, buğday, çavdar, kanola, mısır
Desteklenmeyecek ürünler: Kuru fasulye, mercimek,nohut,yulaf
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, aspir, çeltik,pamuk, soya, yağlık zeytin

8-Söğüt,Orta Sakarya:
Alanı (Ha): 1.666.612
Kapsadığı İller: Bursa, Bilecik, Bolu, Kütahya, Eskişehir, Ankara
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, soya, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: -
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk

9- Çoruh,Harşit
Alanı (Ha): 2.416.635
Kapsadığı İller: Gümüşhane, Trabzon,  Rize, Bayburt, Artvin, Erzurum, Ardahan
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, buğday, çavdar, çay, çeltik, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler: Ayçiçeği, kanola,
Üretimi yapılmayan ürünler: Pamuk, soya, yağlık zeytin

10-Otlukbeli, Kösedağ,Munzur:
Alanı (Ha): 2.088.338
Kapsadığı İller: Erzincan, Sivas,   Tunceli, Gümüşhane, Bayburt,
Desteklenecek ürünler :Arpa, buğday, çavdar, kuru fasulye, mısır, nohut, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler: Kanola, aspir, ayçiçeği, çeltik, mercimek, soya
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, yağlık zeytin

11- Kıyı Ege:
Alanı (Ha): 3.094.695
Kapsadığı İller: Antalya, Muğla, Aydın, İzmir, Balıkesir, Çanakkale
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, yulaf ,pamuk,soya,yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Kanola,
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay

12- Malazgirt, Süphan,Van Gölü:
Alanı (Ha): 3.889.300
Kapsadığı İller: Muş, Bitlis, Van, Tunceli, Bingöl, Ağrı, Erzurum
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, kuru fasulye, mısır, nohut,
Desteklenmeyecek ürünler: Kanola, çeltik, mercimek, yulaf
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, soya, yağlık zeytin

13- Kızıldağ,Erciyes:
Alanı (Ha): 3.122.343
Kapsadığı İller: Kayseri, Sivas, Yozgat,
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler: Soya
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, çeltik, pamuk, yağlık zeytin

14-Karasi,Gemlik:
Alanı (Ha): 1.256.351
Kapsadığı İller: Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Manisa
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, pamuk,soya, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler:-
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay

15- İç Ege, Dumlupınar,Murat:
Alanı (Ha): 4.233.496
Kapsadığı İller: Afyon, Kütahya, Uşak, Denizli, Manisa, Balıkesir, Konya, Eskişehir
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, pamuk,soya, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Çeltik
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay

16- Gediz,Aşağı Menderes,Sultani:
Alanı (Ha): 1.486.373
Kapsadığı İller: Manisa, İzmir, Denizli, Aydın
Desteklenecek ürünler :Arpa, buğday, çavdar, kanola, mercimek, mısır, nohut, pamuk,soya, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler:Ayçiçeği, çeltik, kuru fasulye
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, aspir

17- Meriç,Ergene,Balkan:
Alanı (Ha): 1.199.205
Kapsadığı İller: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, mısır,yulaf
Desteklenmeyecek ürünler: Kuru fasulye, mercimek, nohut, yağlık zeytin
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, soya

18- Ilgaz,Yeşilırmak,Akdağ:
Alanı (Ha): 4.176.156
Kapsadığı İller: Çorum, Amasya, Tokat, Ordu, Yozgat, Samsun, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Giresun, Sivas,Sinop, Çankırı
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, soya, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler:-
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, yağlık zeytin

19- Fındık,Orta Karadeniz,Canik
Alanı (Ha): 1.550.690
Kapsadığı İller: Samsun,  Sinop, Ordu, Giresun
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, mısır, soya, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler:Mercimek, nohut
Üretimi yapılmayan ürünler: Aspir, pamuk, yağlık zeytin

20- Ilısu, Karacadağ, Hasankeyf:
Alanı (Ha): 2.887.059
Kapsadığı İller: Diyarbakır, Batman, Mardin, Siirt, Adıyaman, Şanlıurfa
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çeltik, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, pamuk,soya, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler:-
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, çavdar, yulaf

21- Gündoğusu, Çölemerik:
Alanı (Ha): 2.647.815
Kapsadığı İller: Şırnak, Hakkari, Van, Bitlis, Siirt
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, buğday, çeltik, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, pamuk
Desteklenmeyecek ürünler:Ayçiçeği, çavdar, kanola, yulaf
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, soya, yağlık zeytin

22-GAP,Harran,Mezopotamya:
Alanı (Ha): 2.305.165
Kapsadığı İller: Şanlıurfa, Mardin, Adıyaman, Şırnak
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çeltik, kanola, mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler:Kuru Fasulye, yulaf
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, çavdar

23- Antepfıstığı, Şahinbey:
Alanı (Ha): 936.233
Kapsadığı İller: Gaziantep, Kilis, Kahramanmaraş, Adıyaman
Desteklenecek ürünler :Arpa, ayçiçeği, buğday, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler:Çavdar, çeltik, kanola, yulaf
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, aspir

24- Hatay,Antakya,Asi:
Alanı (Ha): 999.577
Kapsadığı İller: Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş
Desteklenecek ürünler :Arpa, ayçiçeği, buğday, çavdar, kanola,  mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Çeltik, kuru fasulye
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, aspir

25- Akdeniz,Çukurova,Toroslar:
Alanı (Ha): 3.819.005
Kapsadığı İller: Antalya, İçel, Adana, Burdur, Osmaniye, Hatay
Desteklenecek ürünler :Arpa, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, mısır, nohut, pamuk,soya, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Aspir, mercimek
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay

26- Dalaman:
Alanı (Ha): 1.371.863
Kapsadığı İller: Denizli, Aydın, Burdur, Antalya, Muğla
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, kuru fasulye, mısır, nohut, pamuk, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Kanola, mercimek
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, çeltik, soya

27-Kapadokya,İncesu, Ihlara:
Alanı (Ha): 4.189.332
Kapsadığı İller: Kırşehir, Nevşehir, Yozgat, Kırıkkale, Çorum, Çankırı, Niğde, Kayseri, Aksaray, Ankara
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, çeltik, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler:  Soya
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, pamuk, yağlık zeytin

28- Orta Anadolu,Sakarya,Selçuklu:
Alanı (Ha): 7.171.254
Kapsadığı İller: Ankara, Eskişehir, Konya, Karaman, Aksaray, Niğde, Afyon
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, ayçiçeği, buğday, çavdar, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, soya, yulaf
Desteklenmeyecek ürünler: Çeltik, pamuk
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay, yağlık zeytin

29- Fırat, Harput:
Alanı (Ha): 5.727.267
Kapsadığı İller: Kahramanmaraş, Malatya, Elazığ, Bingöl, Adıyaman, Adana, Kayseri, Diyarbakır, Batman, Sivas, Erzincan
Desteklenecek ürünler :Arpa, ayçiçeği, buğday, çavdar, kanola, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, pamuk,yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Aspir, çeltik, soya, yulaf
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay

30- Göller,Mevlana:
Alanı (Ha): 3.379.705
Kapsadığı İller: Konya, Isparta, Burdur, Karaman, Antalya, İçel
Desteklenecek ürünler :Arpa, aspir, buğday, çavdar, kuru fasulye, mercimek, mısır, nohut, yulaf, yağlık zeytin
Desteklenmeyecek ürünler: Ayçiçeği, Çeltik, kanola, pamuk,soya,
Üretimi yapılmayan ürünler: Çay

Kaynak: Dünya Gazetesi