Damla Sulamada Kullanılacak Su Miktarı

gencziraat_image001.jpgDamlama sulama sisteminde kullanılan su diğer yöntemlere göre oldukça azdır. Bu açıdan suyun yetersiz olduğu bölgelerde bile başarı ile kullanılabilir. Kullanılacak su miktarı, bitki büyüklüğü, toprak tipine ve hava şartlarına göre değişmektedir.

 





Sistemde kullanılacak su miktarının hesaplanmasında aşağıdaki formüllerden faydalanılabilir (4).

Eğer bitki izdüşüm çapı 1,2 m’ den daha fazla ise;

Lt/gün = 0,567x alan

Bitki izdüşüm çapı 1,2 m den az ise

Lt/gün = 0,772 x alan

Sulama uygulamalarında ağaç taç hacmi ile su tüketimi arasında doğrusal ilişki vardır. Bu ilişkiden yola çıkılıp, ağacın taç izdüşüm alanı dikkate alınarak verilmesi gereken su miktarları Tablo 10 de verilmiştir.

 

gencziraat_images1.jpg

 

 

Tablo 10. Taç izdüşümü veya dikim aralığı dikkate alınarak verilmesi gereken yaklaşık günlük su   miktarları (4).

 

İzdüşüm çapı veya dikim aralığı (m)

Günlük su kullanımı (lt)

12

560-840

10,5

426-635

9

313-472

7,5

218-327

6

104-209

4,5

59-118

3

27-54

2,4

22-34

1,8

11-19

0,6x1,2

3,2-5,5

1,2x1,2

6,8-10,9

1,2x2

10-15,9

1,2x2,4

13,6-21,3

1,2x3

18,6-27-2

2x3

25-40

2x3,6

30-48

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

M9 anaçlı bir elma bahçesinde belirli bir bölge için dikim yılından itibaren aylara göre verilmesi gereken su miktarları Tablo 11’de görülmektedir. Bu değerler bir fikir vermek içindir. Her bölgede kullanılacak su miktarının bölgenin iklim verileri kullanılarak ayrı ayrı hesaplanması gerekir.

Tablo 11. M9 anaçlı bir elma bahçesinde dikim yılından itibaren aylara göre verilmesi gereken su miktarları (3).
gencziraat_image003.gif

 

 

 

 

 

 

 

Pan buharlaşma kaplarından faydalanılarak verilmesi gereken su miktarının belirlenmesi : Yukarıda verilen bütün bu tablolar ortalama değerlerdir ve sadece bir fikir oluşturmak içindir. Gerçek değerler  bitki su tüketimine göre verilecek su miktarının hesaplanması ile elde edilebilir. Bitki su tüketiminin belirlenmesinde çok sayıda yöntem olmakla birlikte en pratik olanı Pan buharlaşma kaplarından oluşan buharlaşma ile bitki su tüketimi arasındaki ilişkiye dayanılarak geliştirilen yöntemdir. Pan buharlaşma kapları yüzey alanı 1 m2 olan ve su derinliği 10” yani 25.4 cm olan silindirik metal kaplardır (Şekil 9). Bu buharlaşma kaplarından oluşan buharlaşma aşağıdaki formüllerde yerine konularak bitki su tüketimi ve daha sonra verilmesi gereken su miktarı bulunur (2).

Bitki Su tüketimi = Kpc.Ep

Burada ;

Kpc= Değişik bitkiler için belirlenmiş katsayı (Meyvelerde 0,80)

Ep= Pan buharlaşma kabından ölçülen buharlaşma miktarı (mm)

Dam.Sul.İleVer.SuMiktarı=Etd(0,1(Pd)0,5)

Burada;

Etd= Günlük su tüketimi

Pd = Öğleyin bitkinin gölgelediği alan (%)

Örnek olarak Pan buharlaşma kabından 1 haftalık süreçte ölçülen buharlaşma miktarları;

Yukarıdaki formüllere göre Haftalık Bitki su tüketimi;

74 x 0,80 = 59,2 mm dir.

Bu aynı zamanda yüzey sulamalarında verilecek su miktarıdır.

Damlama ile verilecek su ise;

59,2 x (0,1(2)0,5) = 8,3 mm dir

Burada da görüldüğü gibi salma sulama sisteminde 59,2 mm su gerekliyken damla sulama sisteminde 8,3 mm’ ye düşmüştür. Yani bu parselde damla sulama sisteminde diğer yöntemin yaklaşık 1/7 ‘si kadar su kullanılmaktadır.


gencziraat_image2005.jpg

Şekil 9. Pan buharlaşma kabı.

CropWat programı yardımı ile verilecek su miktarının belirlenmesi: Cropwat programı FAO tarafından geliştirilmiş ve yöresel iklim verileri (yağış, buharlaşma, sıcaklık, güneşlenme gibi) ile bitki verileri kullanılarak bitkiye verilmesi gereken su miktarını belirlemeye yarayan bir bilgisayar programıdır. Programda bitki su tüketiminin hesaplanmasında FAO Penmann-Monteith yöntemi esas alınmaktadır. İklim verileri o bölgedeki meteoroloji müdürlüklerinden alınabileceği gibi, yine FAO tarafından yayınlanan CLIMWAT program parçacığı kullanılarak uzun yıllar ortalaması olarak elde edilebilir.

Elde edilen iklim bitki ve toprak verileri programda gerekli yerlerine girilerek yetiştirilecek bitkiye istenilen aralıklarla (günlük, haftalık, 10 günlük gibi) verilmesi gereken su miktarları belirlenebilmektedir. Program ayrıca elde edilen verileri hem doküman hem de grafiksel olarak çıktı olarak verebilmektedir.

Veri girerken programın datasında bulunan bilgiler kullanılabileceği gibi başka bir bitki veya yerde hesaplama yapılıyorsa şu parametreler bilinmelidir;

1.      Aylık düzeltilmiş evapotransprasyon oranları (Eto)

2.      Aylık ortalama yağış, buharlaşma, güneşlenme, nem,  oranları ile sıcaklıklar değerleri

3.      Bitkiye ait Kc değerleri (kitaplardan elde edilir.)

4.      FAO- Penman-Monteith yöntemine göre bitki gelişim dönemlerindeki

5.      Bitki kök derinlikleri

6.      Toprak yapısı ile ilgili değerler (1)

Kaynak:Eğirdir Bahçe Dergisi