Son Güncelleme:Cuma, 03 May 2013

Domates Hastalıkları Mücadelesi

Domates Hastalıkları Mücadelesi

 

DOMATES MİLDİYÖSÜ HASTALIĞI

Hastalık etmeni fungus kışı çürümüş bitki kalıntıları üzerinde geçirir. Genel olarak 17-22 0C de % 90 üzeri nispi  nem koşulları altında hastalık meydana gelir.

 

Hastalık Belirtileri

image002.jpg image004.gif

 

Hastalığın Yapraktaki ve Saptaki Belirtileri

Mücadelesi

Hastalığın Kimyasal mücadelesi bulunmaktadır ve bu hastalığa karşı ruhsatlı ilaçlarla uygun dozda yaprakların alt yüzeyinde kapsayacak şekilde ilaçlama yapılmalıdır.

Hastalıkla Mücadelede Uygulanması Gereken Kültürel Tedbirler Şunlardır.

1. Temiz Tohum Kullanımı.

2. Hastalığın her yıl epidemi görüldüğü yörelerde ise sırık domates yetiştiriciliği yapılmalı, sıralar hakim rüzgar yönünde olmalıdır.

3. Domates tarımı sabah ve akşam çiğ tutmayan güneşe bakan tarlalarda yapılmalıdır.

4. Aşırı azotlu gübre kullanımından kaçınılmalı.

5. Taban suyu yüksek olan yerlerde ekim yapılmamalı veya toprak drene edilmeli.

6. Sık ekim ve aşırı sulamadan kaçınılmalı.

7. Sulama suyu hastalık bulaşık alanlardan geçirilmemeli.

8. Tarladaki hastalıklı bitkiler sökülerek yok edilmelidir.

 

DOMATES’TE ERKEN YAPRAK YANIKLIĞI HASTALIĞI

Hastalık etmeni topraktaki bitki artıkları üzerinde kışı geçirir. Tohumla da bulaşabilir.

Hastalık 6-30°C' ler arasında gelişir. En uygun gelişme sıcaklığı ise 28-30°C ' dir.

Hastalık Belirtileri

Nemli havada yaprak üzerindeki lekelerde koyu füme veya koyu yeşil renkli kadifemsi görünüşte olan miseller oluşur. Ayrıca meyve ve sapta iç içe halkalar şeklinde zamanla kuruyan lekeler oluşturur.

 

image006.jpg

Erken Yaprak Yanıklığı Hastalığının Yapraktaki Belirtisi

Mücadelesi

Kimyasal mücadelesi yalnızca hastalığın tarlanın % 25-30 gibi bir kısmında görülmesi ve yıllar itibarı ile ciddi ürün kayıplarına neden olduğunun tespit edildiği bölgelerde yapılmalıdır.

Uygulanması Gereken Başlıca Kültürler Tedbirler Şunlardır.

1. Temiz tohum kullanılması.

2. Fideliklerin ve seraların sık sık havalandırılması.

3. Aşırı sulamadan kaçınılması

4. Hastalıklı fidelerin ve tarladaki hastalıklı bitki    artıklarının imha edilmesi gereklidir.

 

DOMATES 'TE YAPRAK KÜFÜ

[(Fulvia fulva (Cke.) Ciferri. (=Cladosporium fulvum Cooke)]

Tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Yaprakların alt yüzeyinde fungusun konidi ve konidoforlarından oluşan bir misel kitlesi bulunur. Nemin %95 ve daha yüksek olduğu seralarda hastalık hızla yayılır.

Konukçusu domatestir.

Hastalık yaprakların üst yüzeyinde küçük, açık yeşil veya sarımsı bölgeler olarak başlar. Sonra bu lekelerin alt kısmına gelen yerde zeytin rengi erguvani arası küf kitlesi oluşur. Hastalık ilerledikçe yapraklar kurur ve bitki ölür. Çiçek sapı ve yapraklarının hastalanması, çiçeklerin meyve tutmasını engeller veya oluşan meyvelerin düşmesine neden olur (Şekil 54).

Mücadelesi

a) Kültürel Önlemler

-    Hastalıklı bitki artıkları yok edilmeli,

-    Seralarda iyi bir havalandırma yapılarak orantılı nem ve sıcaklığın düşürülmesi  sağlanmalıdır.

yaprak_kf.jpg

Şekil 54. Domateste yaprak küfü hastalığı hastalığının belirtisi.

b) Kimyasal Mücadele

Yapraklarda ilk lekeler görüldüğünde ilaçlamaya başlanır. Mücadele şekli ve kullanılan ilaçlar hakkında bilgi almak için tarım il ve ilçe müdürlüklerine başvurmanız önerilir.

 

Domates mozaik virüsü

(Tobacco mosaic virus-TMV, Tomato mosaic virus-ToMV, Cucumber mosaic virüs-CMV)

Tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Hastalık etmeni; Tütün mozaik virüsü (TMV) veya bu virüsün özellikle domateste yaygın ırkı Domates mozaik virüsü (ToMV) ya da Hıyar mozaik virüsüdür. Etmen virüsler konukçunun kök, gövde ve yapraklarında sistemik olarak bulunur. Etmen, hastalıklı bitki artıkları, yabancı otlar, sigara ve tütün kırıntılarında yaşamını sürdürebilir.

Konukçularından ve bunların artıklarından mekanik olarak değme yoluyla, boğaz doldurma, koltuk ve uç alma gibi bakım işlemleri sırasında yayılma gösterir. Hıyar mozaik virüsü ise mekanik taşınmaya ek olarak yaprak bitleri tarafında da yayılır. Tütün mozaik virüsü veya bu virüsün ırkları yaprak bitleri ile taşınmaz. Ancak bunlar bilinen tüm bitki virüsleri içerisinde tahrip edilmesi en güç olan virüs kompleksi olup tohum veya toprakta en az 4 ay süreyle canlı kalabilmektedir.

Tüm sebzeler ve bazı yabancıotlar hastalık etmenin konukçusudur.

Bulaşık domates bitkilerinde en yaygın belirti yapraklarda açık yeşil, düzensiz, yama şeklinde veya normal yeşil yamalarla karışık sarı lekelerden kaynaklanan beneklenmeler ve bunların oluşturduğu mozaik desenleridir. Açık yeşil renkli alanlar yapraktaki koyu yeşil renkli alanlardan daha yavaş gelişir. Bunun sonucunda koyu yeşil renkli kısımlar kabararak yaprak yüzeyinde bombeler oluşturur. Bu da yaprağa kıvırcık ve kırışık bir görü-nüm kazandırır. Bu tip yapraklar sağlıklı yapraklardan daha serttir. Erken dönemdeki bulaşmalar genç bitkileri öldürebilir veya bulaşmanın şiddetine bağlı olarak bitkiler bodurlaşır.

Hasta bitkilerde meyve sayısı azdır. Meyveler normal büyüklükleri-ne ulaşamazlar. Ayrıca meyvelerde şekil bozuklukları, üzerinde kahverengi ölü noktalar veya çizgiler oluşur.

Domates bitkilerinde mozaik görünümü, tütün mozaik virüsü yanında Hıyar Mozaik Virüsü (CMV) tarafından da oluşturulur. Ancak Hıyar mozaik virüsünün infekte ettiği domates bitkilerinde yeşil aksam karakteristik olarak iplik şeklinde daralır ve bu durum "ayakkabı bağı" veya "eğrelti otu yaprağı" olarak tanımlanır. Bu virüs bulaştığı bitkide yaprak ayasının azalmasına veya yok olmasına neden olur. Genç yapraklar spiral şeklinde döner, yaşlı yapraklarda damarlar boyunca kloroz oluşur. Hasta bitkilerin meyvelerinde meyve sapından etrafa yayılan ince kahverengi çizgiler oluşur. Gövdede boğum araları kısalır, yapraklar birbirinden ayrı ve yaygın şekilde dallanmış oldukları için bitki çalımsı bir görünüm kazanır. Bu virüs genellikle yaprak bitleri tarafından taşındığı için fidelikte ve seralarda, infekteli bitkilerden sağlıklılara çok hızlı bir yayılma olmaktadır (Şekil 69).

tmv.jpg

Şekil 69. Domates yaprağında ve meyvesinde Tütün mozaik virüsü (TMV) belirtileri.

 

Domates sarı yaprak kıvırcıklık virüsü

(Tomato Yellow Leaf Curl Virus - TYLCV)

Tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Bu hastalık, tohumla ve temas yoluyla taşınmayıp, beyaz sineklerle taşınmaktadır.

Bu hastalık, domates ve tütün bitkilerinde zararlı olup vektörü olan beyaz sinek türü Bemicia tabaci’nin varlığında özellikle domates tarımını neredeyse imkansız kılmaktadır.

Erken dönemde bu virüsle Enfektelenen domates bitkisi, şiddetli bodurlukla birlikte, anormal şekilli ve oldukça küçülmüş yapraklara sahiptir. Enfeksiyondan hemen sonra oluşan yapraklar aşağı doğru kıvrılır. Sonrasında oluşan yapraklar da klorotik ve deforme olmuş bir görüntü sergiler. Meyvedeki belirtiler ise, bitkinin hastalandığı döneme bağlıdır. Eğer erken dönemde hastalanırsa, bitki gelişimi duracağından Pazar değeri olmayan meyve oluşumuna rastlanır. Daha geç dönemde hastalandığında ise, meyve tutumu azalır ama tutmuş meyveler de normal denebilecek şekilde olgunlaşmasını sürdürür. Çiçeklerde herhangi bir belirtiye rastlanmasa da, çiçek dökümü oldukça yaygındır (Şekil 68).

domates_sar_yaprak.jpg domates_sar_yaprak_2.jpg

Şekil 68. Domates sarı yaprak kıvırcıklık virüsü (TYLCV)'nün domatesteki belirtileri.

 

Mücadelesi

Vektör böceğin varlığı saptandığında, mineral yağlarla bitkiye kimyasal uygulama yapılması önerilir ama insektisitlere karşı böcekte dayanıklılık oluşma ihtimaline de dikkat edilmelidir. Bu uygulamalar tam çözüm olmasa da, hastalığın yayılmasını kısmen engelleyebilmektedir. Özellikle domates serasının yanında bulunan ve gerek virüs, gerekse beyaz sineğe konukçuluk eden yabancı otların imhası alınacak tedbirlerin başında yer alır. Bununla birlikte, hastalığa dayanıklı domates türleri seçmek ve bunları vektör böceğin çıkış tarihinden farklı bir dönemde seraya şaşırtmak, hastalıktan korunmada oldukça yararlıdır.

DOMATES BAKTERİYEL BENEK HASTALIĞI

En uygun gelişim sıcaklığı 20-25°C, en çok ise 33°C dir. Hastalık etmeni bakteri tohumla taşınabildiği gibi toprakta bitki artıkları üzerinde 1-2 yıl canlı kalabilmektedir.

Bölgemizde yapılan çalışmalarda en yaygın ve en zararlı olan hastalığın bakteriyel benek olduğu görülmektedir.

Hastalık Belirtileri

Hastalığın yapraktaki belirtileri

 

Mücadelesi

Bölgemizde genel olarak ilk belirtiler görülür görülmez ilk ilaçlama yapılmalı ve ilacın etkinlik süresine göre 2-3 uygulama tekrarlanmalıdır.

 

DOMATES BAKTERİYEL KANSER ve SOLGUNLUK HASTALIĞI

Hastalık etmeni bakteri olup 24-28 0C en uygun gelişme sıcaklığıdır. Tohumla taşınmakta olup bitkiye ilk girişi yaralı kısımlardan olmaktadır.

Hastalık belirtileri

image008.jpg image010.jpg

Mücadelesi

1.Temiz alanlardan tohum alınmalıdır.

2.Fidelik ve seralarda sık sık havalandırma yapılarak aşırı nem birikimi önlenmelidir.

3. Etmenle bulaşık üretim alanlarında 2 yıllık bir ekim nöbeti  uygulanmalıdır.

4.Bakım işlemleri yürütülürken bitkiler yaralanmamalıdır.

Kaynaklar:
http://www.erzincanbk.gov.tr
www.tagem.gov.tr