Turunçgil beyazsineği [Dialeurodes citri (Ashm.)(Hom.: Aleyrodidae)]

 

 

 

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Erginleri üzerini kaplayan beyaz toz şeklindeki mumsu madde nedeniyle beyaz renkte görülür. Boyu 1-1.5 mm’dir (Şekil 1). Yumurtaları oval olup kısa bir sapla yaprağa bağlanmıştır. Yumurtadan çıkan nimf hareketli olup birkaç saat dolaştıktan sonra yaprak alt yüzünde styletini sokarak sabitleşir ve kabuklubit görünümündedir. Pupa’da, ergin çıkışına ortalama bir hafta kala, kırmızı gözler belirginleşir

 

Zararlı, kışı pupa (% 95) ve 3. dönem nimf (% 5) olarak geçirir. İlkbaharda nisan ayının ilk yarısından itibaren çıkmaya başlayan erginler yumurtalarını eşeyli veya eşeysiz olarak yeni oluşan yaprakların alt yüzlerine bırakırlar. Bir dişi 150-200 adet yumurta bırakır. Üç nimf ve bir pupa döneminden sonra ergin olurlar. Ergin öncesi dönemler 1. döl için 60-80 gün, 2. döl için 45-60 gün ve 3. döl için 220-260 gündür. Birinci dölden sonraki döllerde döller arası girişim söz konusudur.

Nimfleri ve pupaları yaprak altlarında beslenerek doğrudan zarar verdikleri gibi, yoğun tatlımsı madde salgılarıyla fumajine neden olurlar. Turunçgillerden başka trabzonhur-ması, tespih ağacı, kokar ağaç vb. gibi 100’ün üzerinde konukçusu olan polifag bir zararlıdır.

 

 

Turunçgil beyazsineği (D.citri ) zararı nedeniyle portakal yaprağında oluşan fumajin (solda)

Doğal düşmanları

D.citri’nin doğal düşmanları Encarsia lahorensis (How.)(Hym.:Aphelinidae), Serangium parcesetosum Sicard., Clitostethus arcuatus Rossi, Exochomus quadripustulatus (L.), Hyperaspis campestris (Herbst.), Hippodomia variegata (Goeze)(Col.: Coccinellidae); Semidalis aleyrodiformis (Steph.), Conwentzia hageni Banks, C.psociformis (Curtis)(Neur.: Coniopterygidae), Anisochrysa carnea (Steph.)(Neur.:Chrysopidae); Deraeocoris pallens Reut., Campylomma diversicornis Reut., Heterotoma dalmatinum (Wgn.)(Het.:Miridae), Cardiastethus nazarenus Reut., Orius minutus L. (Het.:Anthocoridae) ile entomopatojen olan Aschersonia aleyrodis Web.’dir. Bunlardan E.lahorensis, S.parcesetosum, C. arcuatus ve A. aleyrodis en önemlileridir.

E. lahorensis : Parazitoidin ergin dişileri 0.8 mm boyunda sarı renkli arıcıklardır. Ergin erkeğin vücudu ise genel olarak siyahtır. Abdomen koyu siyah, baş ve toraks sarımsı siyah, bacaklar açık sarı, antenler siyahtır. Boyu 0.65 mm’dir. Adelphoparazitizm özelliği olan bir tür olup, erkek ve dişi farklılığı belirgindir.

Konukçusunun nimf ve pupası içinde gelişmesini sürdüren parazitoid pupa dönemine geçince siyahlaşır.

S. parcesetosum : Erginleri yarım küre şeklinde, kızıl-kahverengi ve 2-2.1 mm boyda, 1.7-1.8 mm genişliğindedir. Alın, ağız parçaları ve bacaklar daha açık renklidir.

Yumurta beyazımsı, oval şekilli ve 0.7 mm uzunluğundadır. Son dönem larva iğ şeklinde, açık yeşil-sarımsı renktedir. Boyu 4-5.3 mm dir.

C. arcuatus : Ergin vücudu oval olup üzeri kısa, ince tüylerle sık bir şekilde kaplanmış yerli bir predatördür. Genel vücut rengi sarı kahverengi veya tarçın kahverengidir. Her iki elytronun orta kısmında orak şeklinde birer sarı-beyaz leke vardır. Elytra kapalı iken at nalı şeklinde sarı-beyaz bir leke görülür. Ağız parçaları, antenler ve bacaklar sarıdır. Vücut uzunluğu 1.3-1.5 mm’dir.

A.aleyrodis : Fungal bir parazittir. Zararlının sabit dönemlerinde fungus miselleri gelişerek ölümüne neden olmaktadır. Daha sonra miseller üzerinde kavuniçi renkli sporlar oluşmaktadır . Bu entomopatojen sadece orantılı nemi yüksek olan bölgelerde başarılı olabilmektedir.

Mücadelesi

Kültürel önlemler :

Temiz fidan kullanılmalı, dikim aralıklarına dikkat edilmeli ve sık dikimden kaçınılmalıdır. Ara tarımı yapılmamalıdır, zeytin, kiraz, şeftali ve erik gibi yüksek boylu ağaçlar arasına turunçgil tesis edilmemeli, ağaçları güçlü bulundurmak için tüm kültürel işlemlere özen gösterilmelidir (en uygun ekolojik koşullarda yetiştirme, tür ve toprak özelliğine uygun anaç seçimi vb.). Özellikle yumurta açılımına rastlayan dönemlerde sulama, olanak varsa yağmurlama şeklinde yapılmalıdır. Budama ile hava sirkülasyonu sağlanmalı, zorunlu olmadıkça rüzgar kıran ağaçları dikilmemelidir.


Biyolojik mücadele :

Diğer turunçgil zararlılarının mücadelesinde gerekli durumlarda seçici ilaçlar kullanılarak yukarıda belirtilen doğal düşmanların korunması esas alınmalı; zararlının sorun olduğu bahçelere S.parcesetosum salımı yapılmalıdır. Beyazsinekle bulaşık bahçelere ilk yıl ağaçların % 10’luk çok yoğun bulaşık kısmına 15-50 ergin/ağaç olacak şekilde salınmalıdır. Salımlar laboratuvar üretimlerinden veya yerleştiği bahçelerden toplanarak yapılabilir. S.parcesetosum ve E.lahorensis ithal böcekler olup ülkemizde kışı geçirebilmektedirler. Yalnız E.lahorensis düşük zararlı yoğunluğunda kısmen etkili görülmektedir. Bu nedenle S.parcesetosum tüm ülke genelinde yaygınlaştırılmalıdır.

Kimyasal mücadele :

Kültürel ve biyolojik mücadele yöntemlerinin uygulanması halinde, yapılan kontrollerde yaprak başına en az 3 adet canlı D.citri bireyi (yumurta, nimf, pupa) bulunuyorsa ilaçlı mücadele yapılır. Doğada ilk kez 3. dönem nimfler görülünce ilaçlama yapılmalıdır. Bu uygulama, haziran ayının ilk yarısına, Rize mandarini meyvelerinin fındık iriliğinde olduğu döneme denk gelmektedir. Gerekirse 2. döle karşı ağustos ayı ikinci yarısından itibaren de ilaçlama yapılır. Ayrıca hasat sonrası ile şubat ayı arasında kış döneminde de ilaçlama yapılabilir. Hangi dönemde olursa olsun ilaçlama tekniğine uygun şekilde yapıldığı taktirde tek uygulama yeterlidir. Eğer bahçede kabuklubitler veya koşniller de bulunuyorsa, yazlık yağların mevcut kabuklubit ve koşnile önerilen dozları kullanılmalıdır. Aksi halde aşşağıdaki tablodaki dozların kullanılması yeterlidir.

Etkili Madde Adı Oranı	Dozu Preparat 100lt su		Uygulama Zamanı
	Yaz	Kış
Buprofezin 400g/ l	35ml	-	Predatörü Serangium Parcesetosum ile biyolojik mücadelesi yapılamıyorsa, Mayıs ayı sonu Haziran ayı başında ilk 3. dönem nimfler görüldüğünde, 1. ve 2. dönem nimflerin yoğun olduğu zamanda 1. ilaçlama, gerekirse yaklaşık 1 ay sonra 2. ilaçlama yapılır. Kış mücadelesi hasat sonunda Aralık- Şubat ayları arasında bir dönemde yapılmalıdır.
Soap % 49	1750ml	2500ml
Yazlık Yağlar 700 g/lt	200ml	600ml
Yazlık Yağlar 850 g/l	400ml	500ml