Salkım Güvesi (Lobesia botrana Den.-Schiff.) ile Altarnatif Mücadelede

• Kimyasal Mücadeleye Alternatif Bir Yöntem. Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği Yönteminin Kullanılması

ÇİFTLEŞMEYİ ENGELLEME (Mating Disruption)

Salkım güvesi (Lobesia botrana) ergini                       Salkım güvesi (Lobesia botrana) yumurtası

Salkım güvesi (Lobesia botrana) larvası

Dişiler tarafından doğal olarak salgılanan eşeysel feromonun, yapay olarak sentezlenip çeşitli yöntemler ve yayıcı araçlar kullanılarak hedef alana yayılması, oluşturulan yapay yoğun koku nedeniyle erkek bireylerin çiftleşmek üzere dişilere ulaşmasının engellenmesi yöntemin ana prensipleridir.

Salkım güvesi (Lobesia botrana)' nin çiçek ve tomurcuklarda 1. döl zararı

Salkım güvesi (Lobesia botrana)' nin koruklarda 2. döl zararı

Salkım güvesi (Lobesia botrana)' nin olgun tanelerde 3. döl zararı

Mekanizma:

• Yapay feromonun izlenmesi: Erkekler dişilerin salgıladığı eşey feromonuyla rekabet edebilen ve yapay kaynaklar tarafından yayılan kokularca cezbedilerek yanlış yere doğru çekilirler.
• -Dişi koku kümelerinin maskelenmesi: Dişiler tarafından salgılanan eşey feromonunun oluşturduğu koku kümesi, yapay kaynaklar tarafından da yoğun olarak yaratılıp dişi koku kümeleri maskelenir ve erkek, doğal ve yapay koku kaynakları arasındaki farkı ayırt edemez.
• -Duyu yüklemesi: Sentetik materyal tarafından yapılan yoğun uyarı sonucunda böceklerin reseptör sistemi veya merkezi sinir sistemi etkilenerek yönelimde azalmalar meydana gelir ve böcekler nereye gideceklerini şaşırırlar.
• Böylece erkekler dişiye yönelimi belirleyemez ve dişiye ulaşamazlar. Dolayısıyla çiftleşme olamayacağından üreme de engellenmiş olur.

Uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Populasyon yoğunluğu: Yöntemin başarısını belirleyen en önemli kriterdir. Bu yöntemin mücadelede başarılı olabilmesi için hedef böceğin başlangıç populasyonu düşük ya da en azından orta yoğunlukta olmalıdır.
• İnsektisit kullanımı: Populasyon yoğunluğunun bilinmediği veya yüksek olduğu durumlarda yöntemle birlikte mümkünse biyolojik bir preparatla veya yararlılara en az toksik etkiye sahip insektisitle uygulama yapılarak başlangıç populasyonu düşürülmelidir.
• Populasyon dalgalanması: Başlangıçta yapılacak feromon uygulamasının başarı ve başarısızlıklarına sadece geçici populasyon yoğunluğuna bakılarak güvenilmemelidir. Çünkü populasyon yoğunluğu abiyotik ve biyotik faktörlerin etkisi ile artabilir ve azalabilir. Bu nedenle populasyon dalgalanmasının sürekli kontrol altında tutulması gerekir.
• Göçler: Genellikle uygulama alanının 30-40 m civarında dolaşan çiftleşmiş dişilerin olduğu farz edilmelidir. Ancak türe göre bu mesafe değişebilir. Sıcaklık ve vejetasyon da göçü etkiler. Değişik nedenlerle meydana gelecek göçleri engellemek için çalışma alanının iyi bir şekilde izole edilmesi gerekir.
• Formulasyon ve uygulama sayısı: Kullanılan feromonun tipi, etkili olan dozun düzeyi, dağılım oranı ve bunu etkileyen rüzgar hızı, şiddeti ve ağaçların düzensiz büyüklükte olması önemli faktörlerdir. Ayrıca uygulama sayısı da önemlidir. Çünkü feromon hedef türün uçuş periyodu boyunca etkisini sürdürebilmelidir.
• Kullanılan yayıcı tipi de önemlidir. Çünkü yayıcıların tipi hektara verilecek cezbedici miktarını, yayıcı adedini ve her mevsimdeki uygulama sayısını belirler. Ayrıca her yayıcının saatteki yayma miktarı ve buna bağlı olarak etki süresi kendi özelliklerinden dolayı farklılıklar gösterir. En yaygın olanlar Hercon, ampoulla, mikrokapsül, polietilen yayıcılardır.

Çiftleşmeyi engelleme yönteminden olumlu sonuçlar alabilmek için;

• Yöntemin kullanılacağı bahçelerde izolasyonun iyi sağlanması ve bunun için sınırlarda daha fazla sayıda yayıcı kullanılması,
• Populasyonun eşeysel çekici tuzaklarla takip edilmesi, düşük ve orta yoğunluktaki populasyonlarda kullanılması,
• Yöntemin uygulandığı bahçelerde özellikle döllere ait larva çıkışlarında meyve sayımlarının titizlikle yapılması,
• Kullanılan yayıcıların taze olması gerekmektedir.
• Yöntemin spesifik oluşu ve doğal dengeyi koruyucu olması nedeniyle ülkemizde ekolojik tarım üreticileri tarafından kullanılması birinci derecede alternatif bir yöntem olarak görülmektedir.

Çiftleşmeyi engelleme yönteminin mekanizması

ÇE Uygulama Alanı

• Bir bağ denizinin ortasında yer alıyorsa en az 16 hektar,
• Bir bağ denizinin kenarında yer alıyorsa en az 12 hektar olmak zorundadır.

Metot

• 1 Ocak' tan itibaren günlük maksimum sıcaklık toplamı 1000 C°' a yaklaştığında (mart sonu-nisan başı) deneme bağlarına feromon tuzakları asılır.
• İlk ergin yakalanışıyla birlikte, yayıcılar bağın içerisinde her sıra üzerinde 8 m (1 yayıcı/24 m2), kenarlarında 2 m ara ile asılır. Yayıcıların vejetatif gelişme sonucu sıcak aylarda gölgede kalacak şekilde sürgünlere asılmasına dikkat edilmelidir.
• Böylece hektara en az 616 adet yayıcı, en çok 750 yayıcı kullanılır.

Birbirine komşu iki bağa ÇE uygulanacaksa;

• İki bağın arası 5 m den az ise, sınır uygulamasına gerek yoktur. Sınır sırasına 8 m ara ile yayıcı asılır.
• İki bağın arası 5-10 m ise, sınır sırasında 5 m de bir yayıcı asılır.
• İki bağın arası 15 m ve daha fazla ise 2 m de bir yayıcı asılarak sınır uygulaması yapılır.
• Yayıcıların etki süresinin 150-160 günü kapsayacağı firması tarafından belirtildiği gibi sezon boyunca bir kez kullanılır.
• Uygulama alanına 80-100 m den daha yakın bir ilaçlı bağ varsa izolasyonu sağlamak amacıyla ÇE bağına sınır olan bu bağa 30 m boyunca yayıcı asılarak tampon bölge oluşturulur ve ergin uçuşu önlenir. Tampon bölgede de aynı yayıcı yoğunluğu (1 yayıcı/24 m2) kullanılır.

 

 

Isonet-L yayıcısı

 

Sayım ve Değerlendirme

• 1. Her bağa asılmış olan eşeysel çekici tuzaklara gelen ergin adetleri haftalık olarak sayılır ve ÇE bağlarında her döldeki toplam ergin sayısı İK bağları ile karşılaştırılır.
• 2. Salkım güvesi' nin 1., 2. ve 3. dölünün yumurta ve larvalarının beklendiği kritik dönemlerde her ÇE bağının kenarlarında ve ortasında ayrı ayrı 100 salkım/ha, İK bağlarında ise köşegenler doğrultusunda tesadüfen 100 salkım/ha kontrol edilir, bu salkımlarda canlı yumurta, larva ve/veya larva zararı bulunduğunda o salkım bulaşık olarak kabul edilir. Bu sayımlar ÇE bağında insektisit uygulamasının gerekli olup olmadığına karar verebilmek amacıyla yapılır.
• 3. Değerlendirmeye esas olmak üzere 1., 2. ve 3. döllerin  bitiminde ve son değerlendirme sayımı için de hasattan hemen önce ÇE bağlarının kenarlarında ve ortasında 100' er salkım/ha, İlaçlı bağlarda ise köşegenler doğrultusunda tesadüfen 100 salkım/ha kontrol edilerek bulaşma oranı (%) saptanır ve karşılaştırılır.

Strateji

• ÇE yönteminin uygulandığı ilk yıl 1. dölde bulaşma oranı % 5' in üzerinde ise ÇE yöntemi ile birlikte yararlıları da koruyup desteklemek için 1. döle karşı biyolojik bir preparat kullanılarak başlangıç populasyonu düşürülmelidir.
• 2. ve 3. döllerde bulaşma oranı en fazla % 5-6 civarında ise yöntem tek başına yeterli ve başarılı kabul edilir.

Kaynak:http://ciftci.ksu.edu.tr