Ziraat Mühendisliği Platformu

Şeker pancarında kota kavgası kaçakçının işine yarıyor

Pancar üreticileri ile her sezon üretim kotası nedeniyle karşı karşıya gelen nişasta bazlı şeker üreticileri (NBŞ) bu yıl kota beklentilerini yükseltti. Geçen yıl 266 bin ton kota aldıklarını söyleyen Nişasta ve Glikoz Üreticileri Derneği (NÜD) Başkanı Rint Akyüz, "Bakanlar kurulu mevcut kotayı yüzde 50 artırmazsa hiçbir firmanın çalışma azmi kalmayacak" dedi

Meşrubat ve gazlı içecek sektörünün fruktoz ve glikoz olmak üzere iki önemli ara malını tedarik eden nişasta bazlı şeker üreticilerine, 2001'de kabul edilen Şeker Kanunu gereği, her sezon Türkiye şeker pazarı toplamının yüzde 10'u kadar üretim kotası veriliyor. Pazarın ihtiyacına göre ise bakanlar kurulunun kotayı yüzde 50 artırma veya eksiltme yetkisi bulunuyor. NBŞ üreticilerinin kotasını geçen sezona kadar yüzde 50 artıran kurul geçen sezon ise kotayı yüzde 35 ile sınırlı tuttu. 1 Eylül'de yeni sezonu açan NBŞ üreticilerinin gözü şimdi bakanlar kurulunun vereceği kararda. 650 milyon YTL büyüklüğüne ulaşan NBŞ pazarında ise Cargill, Amylum, PNS, Tat ve Sunar faaliyet gösteriyor. Tarım arazisi üzerine kurduğu tesisi ile kamuoyunda çokça tartışılan Cargill, sektörün en büyüğü. Aynı zamanda PNS'nin de yüzde 50 ortağı olan Cargill'in sektördeki toplam payı yüzde 54.

Tüm kavga 50 bin ton için
Geçen yıl 2 milyon 400 bin ton olarak belirlenen şeker pazarından 266 bin ton üretim kotası aldıklarını, toplamda ise 351 bin ton üretim yaptıklarını söyleyen Rint Akyüz, bu yıl kotanın yeniden yüzde 50 artırılmasını istediklerini söyledi. 942 bin tonluk kapasiteye sahip sektörün 351 bin tonluk üretim ile çalıştığını söyleyen Akyüz, "Bir yandan atıl kapasite diğer yandan 650 bin tonluk pazar talebi. Kapasite ve talebin aksine sektörün üretimi ise sadece 351 bin tonda. Geçen sezon şeker pazarı büyüdüğü için geçici bir durum olarak yüzde 35'lik kotayı kabullenmek zorunda kaldık. Bu sezon yüzde 50'nin altında hiçbir kota sektörü ayakta tutamaz" dedi.
Pancar üreticileri ile hiçbir kavgaları olmamasına karşın pancar üreticisinin bakanlar kurulunun yüzde 50'lik kota artırmaya yönelik kararlarını her seferinde yargıya taşıdığını söyledi.
NBŞ üreticisi ile pancar üreticisinin farklı pazarlara hitap ettiğinin altını çizen Akyüz, "Çakıştığımız bir tek alan var. O da meşrubat pazarına verdiğimiz fruktoz. Tüm kavga 50 bin ton için veriliyor. Geçen sezon Şeker-İş, bakanlar kurulunun yüzde 35'lik kota artırımı kararı yine yargıya taşındı. Danıştay ilk kez yürütmeyi durdurma kararı yerine davayı esastan görüşmeye başladı. Yargı süreci hâlâ devam ediyor. Beklentimiz sektörün aleyhine bir karar çıkmaması" dedi.

Kaçak üretim arttı
Akyüz, sınırlı oranda üretim ve giderek büyük pazar karşısında kaçak üründe ciddi artışlar yaşandığını söyledi. "Bazıları için önemli bir rant kapısı aralandı. Tespit edilmiş 650 bin tonluk talebin 351 bin tonu resmi üretim ile karşılanırsa geriye kalan kısım elbette birileri tarafından sağlanacaktır" diyen Akyüz 2001'de kabul edilen Şeker Kanunu'nun ardından Suriye'de iki büyük tesis açıldığını hatırlattı. Akyüz, şöyle devam etti: "Kaçakta en büyük payı Güneydoğu sınırı alıyor. Bu bilinen bir gerçek. Ayrıca içerideki kaçak üretim konusunda da artış var. Üretim ve talep arasında denge kurulmadığı müddetçe bu durum sürecek." Sektördeki talebe cevap vermek için dönem dönem ithalatın gündeme geldiğini söyleyen Akyüz, sektördeki ithalatın payının 20 bin tonlarda olduğunu aktardı.

Avrupa'daki yüzde 2'lik kota şehir efsanesine döndü
Avrupa'da NBŞ kotasının yüzde 2 olduğuna dair yanlış bilginin şehir efsanesine dönerek sektöre zarar verdiğine de dikkat çeken Akyüz, şu açıklamayı yaptı: "Avrupa'daki NBŞ kotasının yüzde 2 olduğu bilgisi şehir efsanesine döndü. Bu bilgi kirliliğinin bilinçli olarak yapıldığını düşünüyoruz. Öncelikle Avrupa'da glikozun kotaya dahil olmadığını söylemek gerekiyor. İkinci olarak kota hesaplanırken hammadde içindeki sıvı oranı dikkate alınıyor. Bir litre fruktozun içindeki yüzde 25'lik sıvı kota dışı tutuluyor. Türkiye'de biz uygulamanın da dışındayız. Bütün bunlara ek olarak her ülke farklı kota uygulaması yapıyor. Sektöre saldırmak isteyen ise bu kotaları toplayıp ülke sayısına bölerek yüzde 2 rakamına ulaşıyor."

Kaynak: Referansgazetesi.com